Wijkteams en vrijwilligersorganisaties: een stand van zaken

Eind september heb ik voor Humanitas een bijdrage geleverd aan een themabijeenkomst over wijkteams en de afdelingen van Humanitas in Gelderland en Overijssel. De wijkteams hebben in het afgelopen half jaar hun plek in het gemeentelijke sociale domein gekregen. De vraag voor Humanitas was wat dat betekent voor de afdelingen en hun projecten en activiteiten. Is alles bij hetzelfde gebleven? Of zien we volledig andere werkwijzen van wijkteams in relatie tot de projecten en activiteiten van Humanitas.

De eerste vraag in de bijeenkomst was natuurlijk: wat is een wijkteam? En is daar een eenduidig antwoord op te geven? De presentatie over deze vraag is onderstaand te vinden. En het antwoord is niet eenduidig: wijkteams zijn er in veel soorten en maten, waarbij het onderzoek Sociale (wijk)teams in vogelvlucht van de VNG (najaar 2014) een onderscheid maakt in vier typen wijkteams.

En het bleek in de bijeenkomst dat elk van de vier typen voorkomt in Gelderland en Overijssel. Met als gemeenschappelijke noemer dat de komst van wijkteams in alle gemeenten consequenties heeft voor het vrijwilligerswerk, zoals Humanitas dat uitvoert. Er waren complimenten voor gemeenten en hun werkwijze en er werden kanttekeningen geplaatst bij de werkwijze van wijkteams.

De complimenten:

• Wijkteams betrekken Humanitas – en met name de coördinatoren en projectleiders – bij het wijkteam om hun expertise in te brengen over de inzet van vrijwilligers in de ondersteuning van inwoners die een steuntje in de rug nodig hebben
• Dit kan door ze in het wijkteam op te nemen (zoals dat in de gemeente Wageningen gebeurd) of door ze te vragen om als vrijwilligersexpert mee te denken in een expertteam, waar ook andere deskundigen zitten

En de aandachtspunten:

• Wijkteams kennen aan de andere kant een stevige bemoeizucht met de wijze waarop inwoners worden ondersteund. Dat geldt voor de ondersteuning vanuit gecontracteerde aanbieders, maar wijkteams trekken deze bemoeizucht door naar vrijwilligersorganisaties als Humanitas. Ze gaan werken in het ‘stramien van beschikkingen’, oftewel: voor elke koppeling willen ze vooraf goedkeuring verlenen.
• De bemoeizucht gaat vaak ook verder dan goedkeuring. Om voorbeelden te geven uit de dagelijkse praktijk: inwoners moeten eerst langs het wijkteamloket, het wijkteam wil aanwezig zijn bij intakegesprekken, het wijkteam bepaalt aard, duur en intensiteit van de ondersteuning, het wijkteam stelt (stringente) eisen aan de wijze van rapporteren
• Gemeenten willen de slag maken van gecontracteerde ondersteuning naar de inzet van de eigen kracht, het sociaal netwerk en vrijwilligersorganisaties. Dit is vaak de kern van hun sociale beleid. Vrijwilligersverenigingen als Humanitas nemen in dit denken een belangrijke plaats in.
• De praktijk leert dat de inzet van vrijwilligersorganisaties via/in afstemming met wijkteams achterblijft bij deze wens van gemeenten: de focus ligt nog voor een belangrijk deel op de gecontracteerde aanbieders. Veel vrijwilligersorganisaties moeten nog een eerste kennismaking krijgen met het wijkteam. De wens/ambitie van de gemeente komt niet overeen met de dagelijkse werkwijze van de wijkteams, een discrepantie.

Klik hier voor de volledige presentatie over de vraag: ‘Wat is een wijkteam?’