De lokale economie van de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de nieuwe Europese aanbestedingswetgeving

De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft een participatie- en informatiebijeenkomst gehouden over het nieuwe inkoopbeleid in wording voor alle geïnteresseerden, met een accent op ondernemers, binnen en buiten de gemeente (klik hier voor een link naar de gemeentelijke website). De avond is door mij met een ambtelijke voorbereidingsgroep georganiseerd en door mij als avondvoorzitter geleid.

Een van de doelstellingen van de nieuwe Europese aanbestedingswetgeving is een nog betere toegang van het midden- en kleinbedrijf tot overheidsopdrachten. Met de aanwezigen, veelal lokale ondernemers en zzp-ers, is in deelsessies gediscussieerd over onderwerpen als: “Wat verstaan we onder lokaal?”, “Welke selectie- en uitnodigingsmethodiek heeft de voorkeur bij onderhandse aanbestedingen?” en “Hoe vinden lokale ondernemers en gemeente elkaar?”.

De kansen en verbeteringsmogelijkheden bleken voor een belangrijk deel op het vlak te liggen van de wijze waarop lokale ondernemers en gemeente elkaar vinden. Antwoorden op vragen als: hoe weet de gemeente welke lokale ondernemers actief zijn, hoe ze te vinden zijn , wat hun expertise is? En voor de ondernemers: hoe weten ondernemers welke uitbestedingen/aanbestedingen er spelen, hoe de gemeente daarover (wanneer) communiceert, hoe ze hun kansen kunnen vergroten om in beeld te komen/blijven?

Verder zijn er nog een aantal andere mogelijkheden om kleinere en lokale aanbieders een meer gelijkwaardige kans te geven op opdrachten, ontleend aan mijn website www.maatschappelijkaanbesteden.nl (klik hier voor een directe link naar het item). Een korte opsomming:

• Vraag wat partijen willen en kunnen betekenen: Organiseer een marktconsultatie met potentiele aanbieders, inclusief de lokale ondernemers/initiatieven. Zo krijg je een beeld van welke maatschappelijke meerwaarde zij kunnen creëren, welk type opdrachten zij aankunnen, en welke samenwerkingsmogelijkheden er tussen hen mogelijk zijn.
• Verdeel een opdracht in kleinere percelen: Van kleinere lokale ondernemers kun je niet meteen verwachten dat zij direct een grote opdracht aankunnen. Hak de opdracht dus in kleinere behapbare percelen die bijvoorbeeld qua geografie, breedte (aparte opdracht per dienst) en/of omvang (kleinere bedragen) beter aansluiten bij de lokale dynamiek. Het is ook toegestaan om een opdracht aan meerdere gegadigden samen te gunnen. Bijvoorbeeld als zij samen wel een compleet dienstenaanbod kunnen leveren. En je mag een deel van de opdracht (maximaal 20% / € 80.000) buiten de aanbesteding houden en onderhands gunnen.
• Stel maatschappelijke eisen aan het aanbod: Gemeenten dienen ervoor te zorgen dat bij de aankoop/inkoop van diensten en producten zoveel mogelijk maatschappelijke waarde gecreëerd wordt. Dat betekent dat je allerlei eisen mag stellen aan de gevraagde dienst. Bijvoorbeeld over de aansluiting bij lokale initiatieven en voorzieningen. En je kunt eisen stellen aan de ervaring of lokale inbedding die nodig is om de opdracht uit te voeren.
• Stel maatschappelijke eisen aan de aanbieders: Naast eisen aan het aanbod kun je ook eisen stellen aan de aanbieders. Je kunt hen vragen om in de uitvoering maatschappelijke doelen te realiseren (bv. door medewerkers voldoende te betalen, natuurvriendelijke materialen te gebruiken, etc). Ook kun je selectiecriteria opstellen over de economische draagkracht of de bekwaamheid van de aanbieder. Die moeten wel in verhouding zijn tot het gevraagde (proportionaliteit). Vaak worden nu eisen gesteld waaraan de gemiddelde kleine ondernemer niet kan voldoen, terwijl zij prima in staat zouden zijn om de opdracht uit te voeren.
• Laat maatschappelijk meerwaarde meewegen in de beoordeling: Bij de beoordeling van offertes kun je extra gewicht toekennen aan gunningscriteria die maatschappelijke meerwaarde stimuleren. Door dit soort criteria zwaarder mee te laten wegen (wegingsfactor), maar ook door goed aan te geven wat je onder bepaalde criteria verstaat. Zo kan lokale ervaringsdeskundigheid soms belangrijker zijn dan deskundigheid op basis van een bepaalde opleiding. Wees dus creatief in het benoemen van je gunningscriteria en laat veel ruimte toe voor de invulling ervan door de aanbieders.